Podmiot, któremu otwarty fundusz emerytalny (OFE) lub fundusz inwestycyjny powierzył prowadzenie rejestru swoich członków. Na rynku OFE prowadzony rejestr członków funduszu zawiera podstawowe dane osobowe członków OFE, informacje o wpłatach składek, kwocie opłat potrąconych każdorazowo przez fundusz emerytalny ze składki, liczbie jednostek rozrachunkowych zapisanych na rachunku, wypłatach transferowych oraz dane o aktualnym stanie konta członka funduszu.
Agent ubezpieczeniowy
Przedsiębiorca upoważniony przez zakład ubezpieczeń do stałego zawierania umów ubezpieczenia w imieniu i na rzecz tego zakładu lub pośredniczenia przy zawieraniu umów. Agent ubezpieczeniowy, podobnie jak broker ubezpieczeniowy jest pośrednikiem ubezpieczeniowym, ale w odróżnieniu od brokera związany jest z określonym – jednym lub wieloma zakładami ubezpieczeń. Potocznie, choć niezbyt precyzyjnie, terminem „agent ubezpieczeniowy” określa się także osoby, które są zatrudnione przez agenta ubezpieczeniowego (w ścisłym znaczeniu). Działalność agencyjna może być wykonywana wyłącznie przez osoby fizyczne posiadające wpis w Rejestrze Agentów Ubezpieczeniowych KNF. Za sprzedaż ubezpieczenia agent otrzymuje wynagrodzenie w postaci prowizji.
Akcja
Papier wartościowy łączący w sobie prawa o charakterze majątkowym i niemajątkowym, wynikające z uczestnictwa akcjonariusza w spółce akcyjnej. Akcja świadczy o udziale jej właściciela (akcjonariusza) w kapitale spółki akcyjnej. Na rynku publicznym akcja jest zdematerializowana, czyli ma formę zapisu komputerowego, a nie dokumentu.
Akcjonariusz
Właściciel akcji, a tym samym uczestnik w kapitale spółki akcyjnej.
Aktywa funduszu
Stanowią je składki wpłacane do funduszu, nabyte za nie prawa oraz pożytki z tych praw.
Aktywa netto funduszu
Wartość aktywów funduszu pomniejszona o jego zobowiązania.
Aktywa OFE
Zasoby majątkowe znajdujące się w dyspozycji otwartego funduszu emerytalnego nabyte za składki wniesione do OFE. Ze względu na swoją specyfikę, aktywa OFE różnią się dość istotnie od aktywów innych podmiotów gospodarczych. Na aktywa funduszu składają się: portfel inwestycyjny, należności i środki pieniężne. Fundusz nie posiada żadnego majątku trwałego. Aktywa OFE są zarządzane przez powszechne towarzystwo emerytalne (PTE), lecz są własnością członków OFE.
Alokacja
Część składki w ubezpieczeniu na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, która jest zamieniana na jednostki uczestnictwa w funduszu. Wyrażana jest najczęściej w procentach, np. alokacja w 90% procentach oznacza, że 9/10 składki jest zamieniane na jednostki funduszu. Bez sprawdzenia szczegółowych zasad alokacji w OWU nie należy zakładać, że 90% alokacja oznacza inwestowanie 90% wpłaconej składki. W niektórych ubezpieczeniach po zamianie odpowiedniej części składki na jednostki, część uzyskanych jednostek jest umarzana w celu pokrycia kosztów wynikających z umowy ubezpieczenia, np. związanych z ponoszeniem przez zakład ryzyka śmierci ubezpieczonego lub ryzyk dodatkowych. Niealokowana część składki, czyli 10% w ww. przykładzie stanowi jeden z istotnych elementów kosztu usługi ubezpieczeniowej.
Alternatywny system obrotu (ASO)
Odrębny od rynku regulowanego system kojarzący oferty kupna i sprzedaży instrumentów finansowych w taki sposób, że do zawarcia transakcji dochodzi w ramach tego systemu, zgodnie z określonymi zasadami. W Polsce takim rynkiem jest NewConnect prowadzony przez GPW. NewConnect został utworzony jako platforma dla spółek „młodych”, działających w ryzykownych sektorach, przez co ryzyko inwestowania w ich akcje jest znacząco wyższe niż na rynku regulowanym, a płynność jest mniejsza.
Analiza fundamentalna
Badanie i ocena kondycji firmy oraz perspektyw jej rozwoju na podstawie informacji o wynikach jej działalności, szczególnie sprawozdania finansowego i danych z jej otoczenia gospodarczego.
Analiza portfelowa
Analiza oparta na modelach matematyczno-statystycznych i danych historycznych, określająca sposób dokonywania wyboru (doboru) instrumentów finansowych do portfela inwestycyjnego. W uproszczeniu polega na analizowaniu zależności między oczekiwanymi stopami zwrotu z inwestycji i związanymi z nimi ryzykami, w celu dywersyfikacji (rozproszenia) ryzyka portfela.
Analiza techniczna
Prognozowanie kursów instrumentów finansowych (lub poziomu indeksów) na podstawie informacji o kursach i obrotach w przeszłości, analiza wykresów.
Animator emitenta
Podmiot zajmujący się podtrzymywaniem płynności akcji danej spółki na rynku zorganizowanym poprzez umieszczanie na rynku jednocześnie zleceń kupna i sprzedaży tych akcji. Działa na zlecenie emitenta akcji.
Animator rynku (z ang. market maker)
Podmiot zajmujący się podtrzymywaniem płynności danego instrumentu notowanego na rynku zorganizowanym poprzez umieszczanie na rynku jednocześnie zleceń kupna i sprzedaży tego instrumentu. Działa na zlecenie organizatora rynku (np. GPW).
Assistance
Rodzaj ubezpieczeń, w których świadczenia zakładu ubezpieczeń mają co do zasady charakter rzeczowy - polegają najczęściej na udzielaniu usług wsparcia technicznego, serwisowego, informacyjnego, zapewnienia noclegu, itp. w sytuacjach awaryjnych. Ubezpieczenia assistance stanowią dodatkowe ubezpieczenie sprzedawane wraz z ubezpieczeniami komunikacyjnym, mieszkaniowymi lub turystycznymi.
Autocasco (AC)
Ubezpieczenie pojazdu mechanicznego, w którym ubezpieczyciel zapewnia odszkodowanie za zniszczenia, uszkodzenia (w tym także z winy właściciela) lub kradzież pojazdu.
Autoryzowany doradca
Działa na rynku NewConnect. Zaakceptowany przez Giełdę Papierów Wartościowych podmiot prowadzący działalność z zakresu doradztwa finansowego, prawnego lub gospodarczego, który weryfikuje dokumenty informacyjne emitenta oraz wypełnienie przez niego warunków wprowadzenia papierów wartościowych do obrotu na rynku NewConnect, i wspiera spółkę w wypełnianiu obowiązków informacyjnych.
B
Bank
Podmiot finansowy, który zajmuje się gromadzeniem, przechowywaniem i pożyczaniem pieniędzy. (przyjmuje depozyty, udziela kredytów oraz wykonuje inne czynności, określone przepisami prawa i wymienione w statucie banku. Zajmuje się także emisją bankowych papierów wartościowych oraz udzielaniem gwarancji bankowych. Działalność banków nadzorowana jest przez KNF.
Bank centralny
Bank odpowiedzialny za stabilność pieniądza w danym kraju. W Polsce jest to Narodowy Bank Polski (NBP). Bank centralny emituje pieniądz gotówkowy i reguluje jego podaż poprzez operacje otwartego rynku i ustalanie stóp procentowych. Jako bank banków przyjmuje rezerwy obowiązkowe i prowadzi rachunki banków komercyjnych, na których rejestruje ich rozliczenia z innymi bankami, przyjmuje depozyty banków komercyjnych po tzw. stopie depozytowej oraz udziela im kredytów. Bank centralny prowadzi również rachunki instytucji państwowych, a także realizuje transakcje z zagranicznymi bankami centralnymi i instytucjami międzynarodowymi, utrzymuje i zarządza rezerwami dewizowymi kraju.
Bank inwestycyjny
Bank, który specjalizuje się w transakcjach przeprowadzanych na rynkach finansowych. Zajmuje się przede wszystkim emisją i handlem papierami wartościowymi dla swoich klientów, a także doradztwem finansowym i zarządzaniem finansami, pośrednictwem na rynku kapitałowym, fuzjami oraz przejęciami . W Polsce nie jest to instytucja zdefiniowana na gruncie przepisów prawa.
Bank komercyjny
Instytucja finansowa pośrednicząca w ruchu pieniądza między tymi, którzy dysponują nadwyżką środków (deponentami) a tymi, którzy potrzebują środków na cele konsumpcyjne i inwestycyjne. Podstawowe zadania banku komercyjnego to gromadzenie środków pieniężnych (depozytów, lokat), udzielanie kredytów i pożyczek oraz dokonywanie rozliczeń pieniężnych w obrocie krajowym i zagranicznym. Świadczy także inne usługi bankowe na rzecz swoich klientów: m.in. skup i sprzedaż walut. Bank komercyjny najczęściej jest spółką akcyjną, której celem jest osiągnięcie zysku.
Bank spółdzielczy
Bank działający w formie spółdzielni. Świadczy usługi bankowe tożsame z usługami banku komercyjnego, takie jak np. przyjmowanie depozytów, udzielanie pożyczek, rozliczenia pieniężne w obrocie krajowym i zagranicznym, na rzecz i w interesie członków spółdzielni (odpowiedników klientów banku komercyjnego). Udziałowcem (członkiem) banku spółdzielczego może zostać osoba fizyczna lub prawna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych, która wpłaciła udział (kwota udziału ustalona jest w statucie banku). Członkowie banku mogą wywierać wpływ na jego funkcjonowanie. Zyski osiągane przez bank spółdzielczy mają służyć realizacji celów członków spółdzielni.
Bankomat
Urządzenie elektroniczne umożliwiające wypłatę środków pieniężnych z rachunku, do którego wydana została karta płatnicza. Często bankomaty umożliwiają również inne działania, na przykład zlecanie przelewów, wpłaty, zasilenie konta telefonu komórkowego.
Bankowe papiery wartościowe
Rodzaj dłużnych instrumentów finansowych emitowanych przez banki.
Bankowy Arbitraż Konsumencki
Instytucja zajmująca się rozwiązywaniem sporów o wartości nie przekraczającej 8.000 złotych między bankami a ich klientami (powstałych po 1 lipca 2001 r.), wynikających z niewykonania lub nienależytego wykonania przez bank czynności bankowych na rzecz konsumenta. Działa przy Związku Banków Polskich – izbie gospodarczej banków.
Bankowy Fundusz Gwarancyjny
Instytucja gwarantująca depozyty w bankach z siedzibą w Polsce. W przypadku upadłości banku Bankowy Fundusz Gwarancyjny zwraca w całości środki zgromadzone w banku do określonej kwoty. Obecnie kwota ta stanowi równowartość 100.000 euro
Bessa
Długotrwała tendencja spadkowa na giełdowym rynku akcji (tzw. rynek niedźwiedzia).
Biuro Informacji Kredytowej SA (BIK)
Spółka, która zajmuje się gromadzeniem, przetwarzaniem i udostępnianiem bankom i innym instytucjom udzielającym kredytów informacji o zobowiązaniach kredytowych klientów indywidualnych i przedsiębiorców. Baza BIK-u jest zasilana przez współpracujące instytucje i służy ocenie wiarygodności osób ubiegających się o usługi świadczone przez bank przez kredytodawców. Akcjonariuszami BIK-u są niektóre polskie banki komercyjne oraz Związek Banków Polskich.
Biuro usług płatniczych
Osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której ustawa o usługach płatniczych przyznaje zdolność prawną, prowadząca działalność w zakresie usług płatniczych, których wartość nie przekracza średnio 500 tys. euro miesięcznie.
BondSpot S.A.
Spółka dawniej funkcjonująca pod nazwą MTS-CeTO, prowadząca regulowany rynek pozagiełdowy papierów wartościowych oraz rynek nieregulowany MTS Poland.
Broker ubezpieczeniowy
Osoba fizyczna lub prawna, która działa w imieniu i na rzecz osób lub podmiotów poszukujących ochrony ubezpieczeniowej. Broker ubezpieczeniowy, podobnie jak agent ubezpieczeniowy, jest pośrednikiem ubezpieczeniowym, ale w odróżnieniu od agenta ubezpieczeniowego nie występuje z ramienia żadnego zakładu ubezpieczeń. Jego rolą jest wspieranie klienta zarówno w toku wyboru właściwego ubezpieczenia, negocjacji jego warunków, jak też w późniejszym procesie realizacji usług ubezpieczeniowych. Za sprzedaż ubezpieczenia broker otrzymuje wynagrodzenie, głównie od zakładu ubezpieczeń.
Byk
Symbol giełdowej hossy.
C
C/WK
Wskaźnik będący ilorazem bieżącej ceny rynkowej akcji i wartości księgowej spółki (tj. wynikającej z jej bilansu) w przeliczeniu na jedną akcję tej spółki. Wskaźnik ten informuje, jak rynek wycenia kapitał własny spółki w porównaniu do jego wartości bilansowej.
C/Z
Wskaźnik będący ilorazem bieżącej ceny rynkowej akcji i zysku netto spółki w przeliczeniu na jedną akcję tej spółki. Wskaźnik ten informuje, jak rynek wycenia zysk osiągnięty przez spółkę, a tym samym jak ocenia jej perspektywy rozwoju (osiągania zysków w przyszłości).
Cedent
Zakład ubezpieczeń dokonujący transferu ryzyka, któremu inny zakład ubezpieczeń i reasekuracji udziela ochrony reasekuracyjnej.
Cena emisyjna
Cena, po której emitent oferuje inwestorom swoje papiery wartościowe na rynku pierwotnym.
Cena rynkowa
Cena, po której dochodzi do realizacji transakcji między inwestorami.
Centralny Rejestr Członków Otwartych Funduszy Emerytalnych
Rejestr członków OFE prowadzony przez państwowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Certyfikat inwestycyjny
Papier wartościowy emitowany przez fundusze inwestycyjne zamknięte.
Cesja ubezpieczenia
Przeniesienie praw z umowy ubezpieczenia przez ubezpieczającego (cedent) na osobę trzecią (cesjonariusza); najczęściej występuje jako przeniesienie wyłącznie wierzytelności, co oznacza, że obowiązki nadal ciążą na ubezpieczającym, np. przy cesji praw z ubezpieczenia na banku udzielającym kredytu.
Czek
Pisemne polecenie wypłaty określonej kwoty z rachunku bankowego, wystawione bankowi przez posiadacza tego rachunku.
Członek OFE
Osoba fizyczna, posiadająca w otwartym funduszu emerytalnym rachunek, na którym są gromadzone środki ze składek i wypłat transferowych. Członkostwo w funduszu nabywa się w drodze umowy, losowania lub otwarcia rachunku przez sam fundusz.
D
Depozyt zabezpieczający
Środki wnoszone przez strony transakcji instrumentami pochodnymi, stanowiące część wartości instrumentu, przeznaczone do gwarantowania wykonania zobowiązań przez strony transakcji na wypadek niekorzystnej dla nich zmiany sytuacji na rynku.
Depozytariusz
Podmiot przechowujący środki pochodzące ze składek zgromadzonych przez otwarty fundusz emerytalny. Funkcję tę pełni bank krajowy. Depozytariusz ma obowiązek zapewnić, aby aktywa OFE były lokowane zgodnie z przepisami prawa i statutem funduszu. W przypadku decyzji inwestycyjnych niezgodnych z prawem, depozytariusz ponosi odpowiedzialność finansową. Depozytariusz jest zobowiązany niezwłocznie poinformować Komisję Nadzoru Finansowego o nieprawidłowościach funduszu, które w jego ocenie, stanowią naruszenie prawa, postanowień statutu funduszu lub powodują, że interesy członków funduszu nie są należycie uwzględniane. W odniesieniu do funduszy inwestycyjnych jest to bank przechowujący majątek funduszu inwestycyjnego odpowiedzialny za bezpieczeństwo aktywów funduszu oraz występujący w imieniu uczestników (członków) funduszu w razie stwierdzenia nieprawidłowości TFI w pełnieniu funkcji podmiotu zarządzającego.
Dom maklerski
Instytucja finansowa prowadząca działalność polegającą m.in. na pośredniczeniu w transakcjach kupna-sprzedaży papierów wartościowych (np. akcji, obligacji), zarządzaniu portfelem papierów wartościowych na zlecenie inwestora, doradztwie w zakresie obrotu instrumentami finansowymi.
Dywidenda
Część zysku netto wypracowanego przez spółkę w danym roku, którą walne zgromadzenie przeznacza do wypłaty jej akcjonariuszom.
Dział ubezpieczeń
Podstawowa jednostka podziału ryzyka w ubezpieczeniach. Wyróżnia się dwa działy ubezpieczeń:
dział I - ubezpieczenia na życie,
dział II - pozostałe ubezpieczenia osobowe oraz ubezpieczenia majątkowe.
Każdy dział dzieli się na grupy oraz rodzaje ubezpieczeń. Szczegółowy podział został zawarty w załączniku do ustawy o działalności ubezpieczeniowej.
Działalność akwizycyjna
Wszelka działalność zarobkowa, mającą na celu skłonienie do przystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego osób zobowiązanych do zapisania się do OFE lub pozostania członkiem tego funduszu. Działalność akwizycyjna obejmuje także zawieranie w imieniu otwartego funduszu umów, na których podstawie następuje uzyskanie członkostwa w tym funduszu, oraz pośredniczenie przy zawieraniu takich umów.
Działalność brokerska
Zawieranie i wykonywanie umów ubezpieczenia w imieniu ubezpieczającego lub na pośredniczenie przy zawieraniu umów ubezpieczenia na rzecz ubezpieczonego. Może być prowadzona przez osoby fizyczne lub prawne wyłącznie za zezwoleniem Komisji Nadzoru Finansowego.
Działalność ubezpieczeniowa
Wykonywanie czynności ubezpieczeniowych związanych z oferowaniem i udzielaniem ochrony na wypadek ryzyka wystąpienia skutków zdarzeń losowych, w zakresie ustalonych grup ubezpieczeń. Wyróżnia się bezpośrednią i reasekuracyjną działalność ubezpieczeniową.
Dzień przeliczenia składek na jednostki rozrachunkowe
Dzień w którym następuje przeliczenie na jednostki rozrachunkowe wpłaconych do funduszu składek oraz otrzymanych wypłat transferowych, jest nim każdy dzień roboczy.
Dzień wpłaty składek do OFE
Dzień zasilenia rachunku pieniężnego funduszu środkami przekazanymi za członków funduszu, z tytułu wpłaty składki lub wypłaty transferowej.
Dzień wyceny aktywów OFE
Dzień ustalenia wartości aktywów netto otwartego funduszu emerytalnego, jest nim każdy dzień roboczy z wyjątkiem sobót.
Dźwignia finansowa
Mechanizm umożliwiający generowanie wysokich zysków lub strat przy relatywnie niskiej kwocie inwestycji, występuje np. przy instrumentach pochodnych.
E
EBOR
Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju z siedzibą w Londynie (od ang. European Bank for Reconstruction and Development) utworzony podczas obrad Rady Europejskiej w Strasburgu w dniach 8-9 grudnia 1989. Swoją działalność rozpoczął w 1991. EBOR liczy 63 członków (61 państw, Europejski Bank Inwestycyjny i Wspólnoty Europejskie). Każdy członek jest zarówno kredytodawcą jak i kredytobiorcą. EBOR ma promować rozwój sektora prywatnego w państwach urzeczywistniających zasady demokracji, pluralizmu oraz gospodarki rynkowej, wspiera transformacje i przyspieszenie niezbędnych zmian strukturalnych. Popiera działania na rzecz ochrony środowiska.
Emerytura kapitałowa
Świadczenie przysługujące osobom mającym ustalone prawo do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w ramach kapitałowej części ubezpieczenia emerytalnego, o którym mowa w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych.
Emerytura z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
Emerytura, do której ZUS ustalił prawo na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Emitent
Podmiot emitujący (wystawiający) papiery wartościowe we własnym imieniu.
F
Firma pożyczkowa (tzw. parabank)
Podmiot niebędący bankiem, który finansuje pożyczki z własnych pieniędzy, a nie ze środków zdeponowanych przez klientów. Nie podlega nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego. Zawierając umowę o pożyczkę należy zwrócić szczególną uwagę na opłaty i prowizje oraz inne koszty związane z jego udzieleniem oraz pobierane w czasie trwania umowy.
Firma windykacyjna
Wyspecjalizowana instytucja, która w imieniu wierzyciela, dochodzi jego roszczeń kontaktując się z dłużnikiem. Na pierwszym etapie jest to kontakt telefoniczny lub pisemny (monit, wezwanie do zapłaty). Na tym etapie przypomina się dłużnikowi o obowiązku zapłaty i próbuje jednocześnie uzyskać potwierdzenie długu i ustalić termin zapłaty. Na dalszym etapie, również w zależności od wysokości roszczenia, może następować kontakt osobisty pracownika firmy windykacyjnej z dłużnikiem celem egzekucji spłaty.. W przypadku, kiedy taka presja nie przynosi efektu, sprawa kierowana jest na drogę sądową.
Fixing
Procedura wyznaczenia ceny (kursu jednolitego) papieru wartościowego na GPW na podstawie zleceń złożonych przed rozpoczęciem notowań.
Fundusz Gwarancyjny
Fundusz którego przychodami są wpłaty dokonywane przez powszechne towarzystwa emerytalne z własnych środków. Wpłaty powszechnego towarzystwa emerytalnego do Funduszu Gwarancyjnego stanowią określoną procentowo, identyczną dla wszystkich otwartych funduszy, wartość aktywów netto otwartego funduszu zarządzanego przez to towarzystwo. Ze środków Funduszu Gwarancyjnego są dokonywane m.in. wypłaty na rzecz otwartych funduszy, w których wystąpił niedobór, w zakresie, w jakim środki na rachunku rezerwowym oraz własne środki powszechnego towarzystwa nie są wystarczające na pokrycie tego niedoboru.
Fundusz inwestycyjny
Instytucja, która lokuje powierzone jej środki w instrumenty finansowe. Każdy fundusz ma określoną politykę inwestycyjną, która definiuje w jakie instrumenty finansowe może on inwestować. Funduszami inwestycyjnymi zarządzają towarzystwa funduszy inwestycyjnych. Ten rodzaj inwestycji związany jest z ryzykiem, zależnym od rodzaju funduszu. Przed powierzeniem środków funduszowi trzeba zapoznać się z jego prospektem.
Fundusz ubezpieczeniowy
Suma rezerw techniczno-ubezpieczeniowych na udziale własnym w zakładzie ubezpieczeń.
Fundusz Ubezpieczeń Społecznych (FUS)
Fundusz, którego dysponentem jest ZUS, składający się z funduszy: emerytalnego, rentowego, chorobowego oraz wypadkowego
G
Giełda Papierów Wartościowych
Wyspecjalizowany rynek, na którym zawierane są transakcje kupna i sprzedaży instrumentów finansowych. Relacje między popytem a podażą na giełdzie wpływają na kształtowanie się cen, nazywanych kursami (w Polsce Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie).
H
Hipoteka
Ograniczone prawo rzeczowe na nieruchomości, mogące stanowić zabezpieczenie kredytu. Prawo to umożliwia bankowi przejęcie własności nad nieruchomością w razie niespłacenia kredytu przez kredytobiorcę.
Home banking
Rodzaj usług oferowanych przez banki, polegających na umożliwieniu dysponowania środkami zgromadzonymi na rachunku bankowym na odległość, na przykład za pośrednictwem Internetu.
Hossa
Długotrwała tendencja wzrostowa na rynku akcji (tzw. rynek byka).
Hybrydowe biuro usług płatniczych
biuro usług płatniczych wykonujące oprócz usług płatniczych inną działalność gospodarczą
I
I filar systemu emerytalnego
Część repartycyjna polskiego systemu emerytalnego. Ten element systemu emerytalnego jest państwowy. Środki w I filarze nie są inwestowane - są przeznaczane na bieżące wypłaty z ZUS, natomiast składki są ewidencjonowane na indywidualnych kontach, co będzie wykorzystane w procesie obliczania przyszłej emerytury. Nie jest możliwe dziedziczenie zgromadzonych składek. Do I filaru trafiają środki w wysokości 12,22% podstawy składki.
II filar systemu emerytalnego
Obowiązkowa część kapitałowa systemu emerytalnego obejmująca otwarte fundusze emerytalne, które są zarządzane przez prywatne podmioty - powszechne towarzystwa emerytalne. Oszczędzanie w II filarze podobnie, jak w I filarze jest obowiązkowe (dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r.), ale można wybrać dowolny fundusz spośród działających na rynku. Można także zmienić fundusz na inny. Istotną różnicą w stosunku do I filaru jest fakt, że środki w tym filarze są inwestowane, a zgromadzone środki są dziedziczone. Działalność funduszy emerytalnych jest szczegółowo uregulowana i poddana państwowemu nadzorowi. Do II filaru trafiają środki w wysokości 7,3% podstawy składki.
III filar systemu emerytalnego
Dobrowolne (nieobowiązkowe) formy dodatkowego oszczędzania na przyszłą emeryturę. Na III filar składają się pracownicze programy emerytalne (PPE) oraz indywidualne konta emerytalne (IKE).
Indeks giełdowy
Miernik zmian cen papierów wartościowych obejmujący papiery wartościowe danego typu lub ich wybraną grupę.
Indywidualne konto emerytalne (IKE)
Przeznaczone do oszczędzania na dodatkową emeryturę. Działa podobnie jak długoterminowa lokata. Każdy możne posiadać tylko jedno konto IKE, ale wolno je zmieniać i przekształcać. Zyski są zwolnione z podatku od dochodów kapitałowych (tzw. podatku Belki) w przypadku wypłaty środków po 60. roku życia. IKE można prowadzić w formie: rachunku bankowego, ubezpieczenia na życie z funduszem kapitałowym, jednostek uczestnictwa funduszu inwestycyjnego lub rachunku papierów wartościowych.
Insider trading/ insider dealing (ang.)
Przestępstwo giełdowe polegające na dokonywaniu transakcji akcjami danej spółki przez insidera z wykorzystaniem informacji poufnych dotyczących tej spółki.
Instytucja płatnicza
Przez pojęcie „instytucja płatnicza” rozumieć należy krajową instytucję płatniczą oraz wspólnotową instytucję płatniczą. Przy tym zgodnie z ustawą instytucja płatnicza jest to osoba prawna, która uzyskała zezwolenie na prowadzenie działalności w charakterze instytucji płatniczej.
J
Jednostka uczestnictwa funduszu inwestycyjnego
Jednostka udziału w kapitale zarządzanym przez fundusz inwestycyjny. Całość kapitału, którym zarządza fundusz, jest podzielona na określoną liczbę jednostek. Zmiana wartości jednostki uczestnictwa, czyli wartości przypadającego na nią kapitału, odzwierciedla efektywność zarządzania kapitałem przez fundusz
K
Kanały dystrybucji ubezpieczeń
Przewidziane przepisami podstawowe sposoby dystrybucji polis obejmujące: sprzedaż bezpośrednią, która dokonywana jest przez etatowych pracowników zakładu (np. przez telefon lub Internet), sprzedaż agencyjną poprzez agentów ubezpieczeniowych oraz sprzedaż za pośrednictwem brokerów ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych.
Kapitalizacja
Sposób naliczania odsetek od lokaty, uwzględniający częstotliwość (co kwartał, miesiąc, codziennie itp.) doliczania odsetek do wkładu.
Kapitalizacja giełdy
Całkowita wartość wszystkich akcji notowanych na giełdzie liczona według ich kursu giełdowego.
Kapitalizacja rynkowa spółki
Całkowita wartość wszystkich akcji danego emitenta liczona według kursu giełdowego tych akcji.
Kapitał gwarancyjny w zakładzie ubezpieczeń
Kapitał, który zakład ubezpieczeń musi posiadać w trakcie prowadzenia działalności ubezpieczeniowej. Kapitał gwarancyjny wynosi trzecią część marginesu wypłacalności, jednak nie mniej niż minimalna wysokość kapitału gwarancyjnego dla każdej grupy ubezpieczeń oraz dla działalności reasekuracyjnej.
Kapitał początkowy
To suma płaconych przed 1 stycznia 1999 r. składek na ubezpieczenia społeczne. Zostaną one zapisane na indywidualnym koncie ubezpieczonego i będą miały wpływ na wysokość przyszłej emerytury - powiększą stan konta emerytalnego. Kapitał początkowy służy obliczeniu nowej emerytury dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r., które przed 1 stycznia 1999 r. podlegały ubezpieczeniom społecznym, czyli były aktywne zawodowo.
Kapitał otwartego funduszu emerytalnego
to kapitał utworzony:
ze składek członków otwartego funduszu emerytalnego,
ze środków przypadających byłemu małżonkowi członka otwartego funduszu emerytalnego, ,
ze środków przypadających małżonkowi członka otwartego funduszu emerytalnego, zgodnie z art. 129 ustawy, ,
ze środków przypadających małżonkowi zmarłego członka otwartego funduszu emerytalnego oraz osobom wskazanym przez zmarłego członka funduszu lub członkom jego najbliższej rodziny,,
ze środków wniesionych tytułem pokrycia niedoboru, ,
z dopłat powszechnego towarzystwa emerytalnego lub depozytariusza wniesionych tytułem naprawienia szkód wobec członków otwartego funduszu emerytalnego, z wyłączeniem dopłat z tytułu niedoboru, ,
z części wyniku finansowego poprzedniego roku obrotowego.,
Kapitałowy system emerytalny
System emerytalny polegający na zbieraniu składek odprowadzanych przez pracowników na indywidualnych kontach oraz ich inwestowaniu.
Karta debetowa
Instrument płatniczy działający na podstawie istniejącego rachunku bankowego. Umożliwia przeprowadzanie płatności oraz wypłat środków pieniężnych do wysokości salda rachunku, do którego została wystawiona. W przypadku przekroczenia salda rachunku, bank pobiera wysokie odsetki karne.
Karta kredytowa
Umożliwia posiadaczowi karty dokonywanie płatności bezgotówkowych na podstawie umowy kredytu bez konieczności posiadania rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego w danym banku.
Karta obciążeniowa
Rodzaj karty płatniczej, w przypadku której wszystkie transakcje dokonane w danym okresie są kumulowane i rozliczane poprzez jedną transakcję na koniec tego okresu.
Karta płatnicza
Elektroniczny instrument płatniczy, który umożliwia dostęp do środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku bankowym, lub dostępnych w ramach limitu kredytowego poprzez przeprowadzanie transakcji bezgotówkowych lub wypłatę środków w bankomacie.
Karta przedpłacona
Rodzaj karty płatniczej, która nie jest powiązana z rachunkiem bankowym właściciela. Kartę taką najpierw zasila się określoną kwotą, do wysokości której autoryzowane są następnie transakcje przy jej użyciu. Karta przepłacona może zostać wystawiona na okaziciela, czyli bez przypisania jej jednej, określonej osobie. Dzięki temu karty takie można wykorzystywać jako karty podarunkowe.
Komisja Nadzoru Finansowego (KNF)
Organ administracji publicznej nadzorujący rynek finansowy w Polsce. Celem nadzoru jest zapewnienie prawidłowego funkcjonowania rynku finansowego, jego stabilności, bezpieczeństwa oraz przejrzystości, zaufania do rynku finansowego, a także zapewnienie ochrony interesów uczestników tego rynku. Członkami KNF są Przewodniczący KNF, jego dwaj zastępcy oraz przedstawiciele: Prezydenta RP, Ministra Finansów, Ministra Pracy i Polityki Społecznej oraz Prezesa Narodowego Banku Polskiego.
Konto emerytalne w FUS
Konto na którym ewidencjonowane są składki ubezpieczonego z przeznaczeniem na przyszłe świadczenia emerytalne z I filara.
Konto oszczędnościowe
Konto wyżej oprocentowane niż zwykły rachunek rozliczeniowy, umożliwiające wypłatę pieniędzy bez utraty odsetek. Połączenie lokaty (wysokie oprocentowanie) i rachunku (stały dostęp do gromadzonych środków). Zwykle wiąże się z pewnymi ograniczeniami, np. opłatami za częste wypłaty.
Kontrakt terminowy
Kontrakt (umowa) zawarty pomiędzy dwoma podmiotami zobowiązujący kupującego do nabycia, a sprzedającego (wystawcę) do zbycia instrumentu bazowego w określonym czasie i po cenie ustalonej w kontrakcie.
Koszty operacyjne otwartego funduszu emerytalnego
Koszty działalności OFE obejmujące następujące pozycje:
ustalone w statucie funduszu koszty zarządzania funduszem przez towarzystwo,
koszty związane z przechowywaniem aktywów funduszu stanowiące równowartość wynagrodzenia depozytariusza,
amortyzację premii od dłużnych papierów wartościowych nienotowanych na rynku regulowanym, nabytych powyżej wartości nominalnej,
koszty z tytułu zaciągniętych pożyczek i kredytów,
różnice kursowe ujemne.
Krajowa instytucja płatnicza
Osoba prawna, która zgodnie z art. 60 ust. 1 ustawy o usługach płatniczych uzyskała zezwolenie na prowadzenie działalności w charakterze instytucji płatniczej
Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych SA
Instytucja odpowiedzialna za prowadzenie depozytu papierów wartościowych i innych instrumentów finansowych znajdujących się w obrocie na rynkach zorganizowanych oraz rozliczanie transakcji dokonywanych na tych rynkach.
Krajowy zakład ubezpieczeń
Zakład ubezpieczeń prowadzący działalność ubezpieczeniową na terytorium Polski w formie spółki akcyjnej albo towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych.
Kredyt
Oddanie do dyspozycji kredytobiorcy określonej kwoty pieniężnej na określony cel i oprocentowanej, na warunkach zawartych w umowie kredytowej, zawartej na piśmie. Może udzielić go tylko bank. Bank ma prawo do kontroli celu wykorzystania kredytu. Przed udzieleniem kredytu dokonuje się oceny zdolności kredytowej klienta. Wymagane jest zabezpieczenie spłaty kredytu.
Kredyt hipoteczny
Kredyt udzielany pod zastaw hipoteki, zazwyczaj długoterminowy i udzielany na budowę lub zakup nieruchomości
Kredyt odnawialny
Rodzaj kredytu, w przypadku którego po spłacie zobowiązań kredytobiorca automatycznie zyskuje dostęp do kolejnych środków pieniężnych w tej samej wysokości, bez potrzeby zawierania następnej umowy kredytowej. Przykładem kredytu odnawialnego jest karta kredytowa.
Kredyt w karcie kredytowej
Forma kredytu polegająca na wydaniu klientowi karty kredytowej z określonym limitem zadłużenia.
Kredyt w rachunku bieżącym
Limit kredytowy funkcjonujący w ramach rachunku bieżącego klienta, pozwalający na dysponowanie określoną kwotą środków pieniężnych, ponad środki uzyskane z wpływów na konto.
L
LIBOR
Cena, wyrażona w postaci stopy procentowej, po której banki pożyczają sobie nawzajem pieniądze na rynku w Londynie. Jest m.in. wyznacznikiem określania oprocentowania zmiennego dla hipotecznych kredytów w walucie obcej, udzielanych klientom w walucie obcej; (od ang. London Interbank Offered Rate).
Limit inwestycyjny OFE
Wynikające z przepisów prawa ograniczenia możliwości inwestycyjnych otwartego funduszu emerytalnego. Ograniczenia te mają charakter jakościowy, czyli wskazują na konkretne grupy instrumentów, w które może inwestować fundusz, a także charakter ilościowy, czyli wskazują ile maksymalnie może zostać ulokowane w wybranej grupie instrumentów, a nawet pojedynczym instrumencie. Otwarty fundusz emerytalny może inwestować wyłącznie w instrumenty wskazane w limitach inwestycyjnych. Oznacza to, że gdy na rynku pojawią się nowe typy instrumentów finansowych to fundusze emerytalne będą mogły je kupować dopiero wtedy, kiedy wprowadzone zostaną stosowne zmiany w przepisach prawa. Sytuacja taka wystąpiła już wielokrotnie w przeszłości, np. w przypadku listów zastawnych czy ostatnio obligacji infrastrukturalnych emitowanych przez Krajowy Fundusz Drogowy.
Limit kredytowy
Wysokość środków pieniężnych udostępniona klientowi przez bank w ramach karty kredytowej lub debetu na rachunku bankowym.
Linia kredytowa
Działający w ramach rachunku bankowego limit, do jakiego kredytobiorca może się zadłużyć w danym okresie rozliczeniowym. Wpływ środków pieniężnych na rachunek automatycznie spłaca kredyt.
List zastawny
Dłużny papier wartościowy, którego podstawą są wierzytelności banków hipotecznych zabezpieczone hipotekami lub gwarancją określonych instytucji (m.in. Skarbu Państwa i Narodowego Banku Polskiego).
Lokata bankowa
Rachunek bankowy o charakterze oszczędnościowym, zakładany na określony czas. Do zakończenia tego okresu środki pieniężne wpłacone na lokatę muszą na niej pozostać, w przeciwnym wypadku klient traci część lub całość należnych odsetek.
Lokata progresywna
Rodzaj lokaty, w której podczas jej trwania klient może dokonać wpłaty zwiększającej kwotę ulokowanych środków zamiast zakładać kolejną lokatę. Charakteryzują się one również zmiennym oprocentowaniem – im wyższa kwota lokaty tym wyższe oprocentowanie.
Lokata rentierska
Długoterminowa lokata, charakteryzująca się tym, że bank wypłaca odsetki nie na koniec okresu jej zapadalności, ale w regularnych odstępach czasu podczas jej trwania.
Lokata strukturyzowana
Forma inwestycji, w której część pieniędzy lokowana jest w bezpieczne instrumenty finansowe (np. obligacje, lokaty), część zaś w instrumenty, których dochodowość zależna jest od notowań na różnych rynkach (np. surowców, akcji). Pieniądze zainwestowane w instrumenty bezpieczne powinny zarobić tyle, aby zapewnić 100 % zwrot zdeponowanych środków, natomiast inwestycja w ryzykowny instrument daje szanse, ale nie gwarancję zysków. Lokata jest zazwyczaj długoterminowa, a minimalna kwota potrzebna do jej otworzenia jest zwykle wyższa niż na lokacie oszczędnościowej.
Losowanie członków OFE
Llosowanie przeprowadzane dwa razy w roku (pod koniec stycznia i lipca) przez ZUS, spośród ubezpieczonych, którzy w terminie nie zawarli umowy z otwartym funduszem emerytalnym. Losowanie poprzedzone jest zawiadomieniem o konieczności wyboru OFE wysyłanym przez ZUS. W losowaniu uczestniczą tylko wybrane fundusze - te, które osiągnęły stopy zwrotu powyżej średniej oraz nie należą do największych funduszy, tj. ich udział w rynku nie przekracza 10% wartości aktywów netto wszystkich OFE.
Ład korporacyjny (z ang. corporate governance)
System prawnych i ekonomicznych formalnych reguł działania, służących do regulowania relacji łączących podmioty zaangażowane w funkcjonowanie spółki (m.in. akcjonariuszy, członków zarządu i rady nadzorczej spółki i jej kontrahentów).
M
Margines wypłacalności
Najniższa wartość środków własnych, jaką powinien posiadać zakład ubezpieczeń na danym etapie swojej działalności. Wysokość marginesu wypłacalności w dziale I zależy od wysokości rezerwy ubezpieczeń na życie, rezerwy składki, rezerwy na pokrycie ryzyka niewygasłego, wysokości sumy ubezpieczenia i współczynnika reasekuracyjnego, zaś w dziale II – albo od wysokości zbioru składek, albo od wysokości wypłaconych odszkodowań i świadczeń (decyduje wartość wyższa) i współczynnika reasekuracyjnego
Martwy rachunek
Rachunek OFE, na który nie wpłynęła żadna składka.
Minimalna wymagana stopa zwrotu OFE
Stopa zwrotu niższa o 50% od średniej ważonej stopy zwrotu wszystkich otwartych funduszy w okresie 3 lat lub o 4 punkty procentowe od tej średniej, w zależności od tego, która z tych wielkości jest niższa. W funduszu, którego stopa zwrotu jest niższa od minimalnej powstaje niedobór.
N
Niedobór OFE
Występuje w otwartym funduszu w przypadku, gdy stopa zwrotu tego funduszu za okres 3 lat, jest niższa od minimalnej wymaganej stopy zwrotu. Kwota niedoboru jest obliczana jako iloczyn liczby jednostek rozrachunkowych w otwartym funduszu w ostatnim dniu roboczym okresu rozliczeniowego oraz różnicy między wartością jednostki rozrachunkowej, która zapewniłaby osiągnięcie minimalnej wymaganej stopy zwrotu, a faktyczną wartością jednostki rozrachunkowej w ostatnim dniu roboczym okresu rozliczeniowego.
Niedźwiedź
Symbol giełdowej bessy.
Notowania ciągłe
System notowań giełdowych, który umożliwia zmiany cen w czasie trwania sesji giełdowej w zależności od kształtowania się popytu i podaży na dany walor.
Notowania w systemie kursu jednolitego (jednolite)
System notowań giełdowych, którego istotą jest ustalanie jednego kursu dla wszystkich transakcji zawieranych na danym papierze wartościowym.
O
Obligacja
Papier wartościowy, którego emitent potwierdza, iż jest dłużnikiem posiadacza obligacji oraz zobowiązuje się do spłaty kwoty zadłużenia wraz z należnymi odsetkami w określonym terminie.
Obligacja komunalna
Obligacja emitowana przez jednostki samorządu terytorialnego.
Obligacja skarbowa
Obligacja emitowana przez Skarb Państwa.
Obligatariusz
Właściciel obligacji.
Odsetki
Cena uzyskania kredytu, uzależniona od stopy procentowej, kwoty kredytu oraz czasu, na jaki został udzielony.
Zyski z lokaty, zależne od jej wysokości, rodzaju, stopy procentowej, czasu na jaki została założona.
Ogólne warunki ubezpieczenia (OWU)
Wzorzec umowy, który jest ustalany przez zakład ubezpieczeń. Postanowienia OWU wraz z zapisami umowy ubezpieczenia są równoprawnym źródłem kształtującym prawa i obowiązki stron umowy. Przepisy OWU mają charakter postanowień standardowych stosowanych dla wszystkich umów ubezpieczenia danego rodzaju oferowanych przez dany zakład, natomiast regulacje zawarte w umowie uzupełniają lub zmieniają standardowe zapisy wprowadzone przez OWU. Uważna lektura OWU jest konieczna dla świadomego nabycia ubezpieczenia.
Okres gwarantowanej emerytury z części kapitałowej
Okres gwarantowanej emerytury z części kapitałowej – minimalny okres (w latach), przez który emerytura będzie wypłacana, niezależnie czy ubezpieczony żyje, czy wcześniej umrze (w drugim przypadku emeryturę otrzymują wskazani beneficjenci – zwykle dzieci lub współmałżonek). Gwarancja zmniejsza nieco wysokość emerytury, ale daje dodatkową ochronę członkom rodziny ubezpieczonego.
Okres nieskładkowy
Brak aktywności zawodowej, nieobjęty obowiązkiem ubezpieczenia społecznego. W tym okresie nie są odprowadzane składki do OFE. W związku z tym nie powiększa się kapitał, z którego będzie wypłacana przyszła emerytura.
Opcja
Instrument finansowy, którego wystawca zobowiązuje się do kupna (w przypadku opcji kupna) lub do sprzedaży (w przypadku opcji sprzedaży), w określonym terminie, (dniu wygaśnięcia lub do dnia wygaśnięcia) i za określoną w momencie zawarcia transakcji cenę, określonej ilości instrumentu bazowego lub wypłaty kwoty wynikającej z różnicy pomiędzy aktualną (kasową) ceną instrumentu bazowego a ceną ustaloną w opcji. Jeśli opcja przewiduje możliwość zrealizowania transakcji do dnia wygaśnięcia, jest to opcja amerykańska. Opcja, która pozwala na wykonanie transakcji tylko w dniu wygaśnięcia to opcja europejska.
Opłata manipulacyjna
Opłata pobierana przez instytucję finansową za wykonanie określonej czynności, takiej jak rozpatrzenie wniosku o kredyt, zmiana harmonogramu spłaty kredytu itp.
Opłata transferowa
Opłata, która jest pobierana przez otwarty fundusz w przypadku zmiany funduszu przez członków OFE w okresie krótszym, niż 24 miesiące od daty wpływu pierwszej składki. Wysokość opłaty wynosi 160 zł - w przypadku stażu członkowskiego nie dłuższego niż 12 miesięcy i 80 zł - w przypadku stażu członkowskiego wynoszącego więcej niż 12 miesięcy, ale mniej niż 24 miesiące. Opłata jest pokrywana z własnych środków członka funduszu. Ponadto z aktywów funduszu (a więc środków członków funduszu) są pokrywane koszty związane z działalnością inwestycyjną funduszu oraz koszty wynikające z przechowywania aktywów funduszu (wynagrodzenie dla depozytariusza).
Opłata za zarządzanie
Kwota ustalona w statucie OFE, potrącana od całości aktywów netto funduszu.. Kwota ta jest obliczana na każdy dzień ustalania wartości aktywów netto funduszu i jest płatna w ostatnim dniu roboczym każdego miesiąca.
prowizje pobierane od składek wpłaconych przez członków OFE,
opłatę za zarządzanie środkami zgromadzonymi na kontach członków funduszu,
opłaty z tytułu dokonania wypłaty transferowej, czyli wycofania oszczędności z jednego funduszu i przekazania ich do drugiego przed upływem 24 miesiąca oszczędzania w ramach jednego OFE,
inne koszty pokrywane przez fundusz bezpośrednio z jego aktywów, czyli koszty związane z realizacją nabywania lub zbywania aktywów funduszu, stanowiące równowartość opłat ponoszonych na rzecz osób trzecich, oraz koszty związane z przechowywaniem tych aktywów, stanowiące równowartość wynagrodzenia depozytariusza.
Otwarte fundusze emerytalne (OFE)
OFE są zarządzane i reprezentowane w stosunkach z osobami trzecimi przez powszechne towarzystwa emerytalne (PTE). Otwarte fundusze emerytalne są jednak odrębnymi podmiotami posiadającymi osobowość prawną; nie posiadają natomiast zdolności upadłościowej tzn. nie mogą ogłosić bankructwa. Przedmiotem działalności funduszy jest gromadzenie i inwestowanie środków zebranych na indywidualnych kontach członków OFE z przeznaczeniem na świadczenie emerytalne. Podobnie jak PTE, otwarte fundusze emerytalne podlegają nadzorowi państwa sprawowanemu przez Komisję Nadzoru Finansowego.
W przypadku połączenia towarzystw lub nabycia towarzystwa przez inne PTE, fundusz ulega likwidacji. Nie oznacza to jednak likwidacji indywidualnych kont członków funduszu - ich środki przenoszone są do innego OFE. Przystąpienie do wybranego OFE jest obowiązkowe dla osób podlegających ubezpieczeniu społecznemu urodzonych po dniu 31 grudnia 1968 roku. Ubezpieczony może dokonać zmiany funduszu przenosząc zgromadzony dotąd kapitał do innego wybranego przez siebie funduszu emerytalnego - dotychczasowy fundusz nie może ograniczać jego prawa do zmiany.
P
Papier wartościowy
Dokument lub zapis w systemie informatycznym stwierdzający istnienie określonych praw majątkowych, których realizacja może nastąpić w wyniku okazania lub zwrotu tego dokumentu; do papierów wartościowych zaliczamy akcje, prawa poboru, prawa do akcji, warranty subskrypcyjne, kwity depozytowe, obligacje, listy zastawne, certyfikaty inwestycyjne, instrumenty pochodne na akcje i obligacje, a także inne instrumenty, które uprawniają do ich objęcia lub nabycia.
Polisa
Dokument wystawiony przez ubezpieczyciela stwierdzający zawarcie umowy ubezpieczenia, który zawiera m.in. określenie ubezpieczyciela i ubezpieczającego, przedmiot i sumę ubezpieczenia, czas trwania i okres ubezpieczenia oraz wysokość składki. Do polisy dołącza się ogólne i dodatkowe warunki ubezpieczenia oraz ewentualne przepisy bezpieczeństwa. Fakt jej wystawienia nie stanowi przesłanki ważności umowy ubezpieczenia, jest jedynie jej potwierdzeniem.
Portfel inwestycyjny
Środki pieniężne i instrumenty finansowe będące w posiadaniu inwestora.
Portfel inwestycyjny OFE
Instrumenty finansowe oraz pożytki z nich płynące, które zostały nabyte za środki pochodzące ze składek członków. Portfel inwestycyjny to najważniejszy element składający się na aktywa funduszu. Dobór instrumentów do portfela decyduje o efektywności funduszu, czyli o tym ile zarobi dla swoich członków. Zarządzanie portfelem, a więc kupowanie, utrzymywanie i sprzedawanie instrumentów finansowych to podstawowy przedmiot działalności otwartego funduszu emerytalnego.
Pośrednictwo ubezpieczeniowe
Działalność polegająca na wykonywaniu czynności faktycznych lub prawnych związanych z zawarciem lub wykonywaniem umów ubezpieczenia albo reasekuracji. Wykonywane jest wyłącznie przez agentów ubezpieczeniowych lub brokerów ubezpieczeniowych i brokerów reasekuracyjnych.
Pośrednik kredytowy
Najczęściej biuro lub agencja pośrednictwa kredytowego, która za sprzedaż kredytu otrzymuje od banku wynagrodzenie w postaci prowizji od wartości udzielonej kwoty kredytu.
Pośrednik ubezpieczeniowy
Agent ubezpieczeniowy lub broker ubezpieczeniowy.
Powszechne towarzystwo emerytalne (PTE)
Podmiot, działający w formie spółki akcyjnej, którego wyłącznym przedmiotem działalności jest utworzenie, a następnie zarządzanie otwartym funduszem emerytalnym (OFE). Powstanie PTE związane jest ze spełnieniem szeregu wymogów dotyczących kapitału akcyjnego, organizacji spółki oraz osób zarządzających. Powszechne towarzystwa emerytalne, zarządzające odpłatnie składkami ubezpieczonych zgromadzonymi w OFE, podlegają nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego. Utworzenie PTE następuje po uzyskaniu zgody Komisji. Zgoda Komisji jest także konieczna do połączenia PTE z innym towarzystwem lub przekazania zarządzania OFE innemu PTE. Funkcje nadzorcze państwa, mające na celu ochronę interesów członków funduszy i realizowane przez KNF, oraz restrykcyjne wymagania, jakim podlega utworzenie powszechnego towarzystwa emerytalnego, mają na celu zapewnienie maksymalnego bezpieczeństwa zgromadzonych w OFE środków.
Pozycja długa lub krótka
Odpowiednio nabycie lub sprzedaż instrumentu finansowego (najczęściej w odniesieniu do instrumentów pochodnych).
Pożyczka
Udzielana jest w postaci gotówkowej przez osobę fizyczną lub instytucję (np. bank). Cel udzielanej pożyczki i termin jej spłaty nie muszą być określone, a pożyczkobiorca swobodnie dysponuje środkami finansowymi. Pożyczkodawca nie ma prawa ingerować w sposób wykorzystania środków finansowych. Zabezpieczenie spłaty pożyczki nie jest wymagane. Zasady udzielania pożyczek reguluje kodeks cywilny.
Pracowniczy program emerytalny (PPE)
Jest to forma zorganizowanego, grupowego, systematycznego oszczędzania na przyszłą emeryturę. Składki uczestników programu są naliczane i odprowadzane przez pracodawcę do wybranej instytucji finansowej, które zajmują się gromadzeniem i zarządzaniem tymi środkami. Podstawą funkcjonowania PPE jest umowa zakładowa (zawierana przez pracodawcę z reprezentacją pracowników) oraz umowa z instytucją finansową. PPE nie jest zatem instytucją finansową - środki w ramach programu trafiają do już istniejących instytucji finansowych, działających według właściwych sobie zasad - zakładu ubezpieczeń lub funduszu inwestycyjnego. Wyjątkiem jest pracowniczy fundusz emerytalny (PFE), który jest tworzony specjalnie dla gromadzenia środków z w ramach pracowniczego programu.
Prawo do akcji (PDA)
Instrument finansowy związany z akcją, którym można obracać
na giełdzie w okresie, w którym podwyższenie kapitału akcyjnego spółki nie zostało jeszcze zarejestrowane
Prawo poboru
Prawo nabycia (pierwokupu) akcji nowej emisji przysługujące dotychczasowym akcjonariuszom spółki proporcjonalnie w stosunku do liczby posiadanych akcji.
Prospekt emisyjny
Dokument zawierający szczegółowe informacje o sytuacji prawnej i finansowej emitenta oraz o papierach wartościowych, publikowany w związku z publiczną ofertą papierów wartościowych lub ich dopuszczeniem do obrotu na rynku regulowanym.
Prowizja bankowa
Określone w procentach wynagrodzenie banku za pośrednictwo przy zawieraniu transakcji.
Przekredytowanie
Sytuacja, do której dochodzi, gdy wielkość rat wynikających z zobowiązań kredytowych przewyższa miesięczne przychody. Może prowadzić do tzw. spirali zadłużenia, czyli zaciągania kolejnych kredytów, w celu spłaty wcześniej zaciągniętych długów.
Przewalutowanie
Zamiana jednej waluty na inną (np. PLN na USD). Przewalutowanie kredytu oznacza zmianę waluty kredytu, w której został on udzielony.
Q
-
R
Rachunek bankowy
Zwany potocznie kontem bankowym, rachunek klienta prowadzony przez bank. W umowie rachunku bank zobowiązuje się do przechowywania środków pieniężnych posiadacza i do dokonywania na jego zlecenie rozliczeń pieniężnych.
Rachunek bieżący
Rodzaj rachunku bankowego, którego zadaniem jest gromadzenie środków pieniężnych oraz przeprowadzanie rozliczeń pieniężnych.
Rachunek Oszczędnościowo Rozliczeniowy (ROR)
Zwany potocznie bieżącym rachunkiem bankowym, jest podstawowym rodzajem rachunku bankowego, służącym do przechowywania środków pieniężnych oraz przeprowadzania rozliczeń. Do rachunku bieżącego banki wydają karty debetowe.
Rachunek premiowy
Comiesięczne wpłaty dokonywane przez OFE w wysokości nie wyższej niż 0,005% wartości zarządzanych aktywów netto OFE. Środki te przypadają na rzecz PTE, jeżeli fundusz, którym zarządza osiągnął najwyższą stopę zwrotu spośród wszystkich funduszy. PTE zarządzające funduszem o najniższej stopie zwrotu, środki z rachunku premiowego przekazuje do funduszu. Pozostałe towarzystwa emerytalne korzystają ze środków na rachunku premiowym w części proporcjonalnej do osiągniętych stóp zwrotu. Środki na rachunku premiowym stanowią więc rodzaj premii mającej motywować towarzystwa emerytalne do osiągania jak najlepszych wyników inwestycyjnych.
Rachunek przeliczeniowy
Rachunek pieniężny, na którym, do czasu ich przeliczenia na jednostki rozrachunkowe, przechowywane są w szczególności: składki, wypłaty transferowe oraz wpłaty na rachunek rezerwowy.
Rachunek rezerwowy OFE
Rachunek na którym czasowo przechowywane są środki z rachunku premiowego, przed przekazaniem ich do PTE. Rachunek ten jest pierwszym źródłem pokrycia ewentualnego niedoboru środków w OFE. Środki na rachunku rezerwowym stanowią część aktywów funduszu i są przeliczane na jednostki rozrachunkowe. W przypadku wystąpienia niedoboru fundusz ma obowiązek umorzyć jednostki rozrachunkowe zgromadzone na rachunku rezerwowym w ilości zapewniającej pokrycie niedoboru.
Rachunki członków OFE
Indywidualne rachunki prowadzone przez otwarte fundusze dla swoich członków, na które wpłacane są składki w wysokości i na zasadach określonych w odrębnych ustawach. Z chwilą przystąpienia członka do funduszu, fundusz otwiera dla niego rachunek, na który są wpłacane składki oraz przekazywane wypłaty transferowe.
Rada Polityki Pieniężnej
Organ Narodowego Banku Polskiego, którego zadaniem jest prowadzenie polityki pieniężnej państwa.
Reasekuracja
Podział (przekazanie) ryzyka między zakładami ubezpieczeń. Reasekuracja jest umową na mocy której jeden zakład ubezpieczeń - zwany cedentem – odstępuje całość lub część ubezpieczonego ryzyka bądź grupy ryzyk określonego rodzaju, wraz z odpowiednią częścią składek, innemu zakładowi ubezpieczeń – zwanemu reasekuratorem – który ze swojej strony zobowiązuje się do zapłaty cedentowi odpowiedniej części odszkodowań i świadczeń wypłaconych ubezpieczającym.
Reasekurator
Zakład ubezpieczeń lub profesjonalny zakład reasekuracji udzielający zakładowi ubezpieczeń ochrony reasekuracyjnej.
Regres ubezpieczeniowy
Uprawnienie zakładu ubezpieczeń do żądania od sprawcy szkody zwrotu całości lub części wypłaconego odszkodowania; zakład ubezpieczeń, co do zasady, nie ma uprawnień regresowych wobec osób, z którymi ubezpieczający pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym lub za które ponosi odpowiedzialność.
Rejestr nierzetelnych dłużników
Lista, na której umieszczane są osoby oraz instytucje, które spóźniają się ze spłatą zobowiązań lub naruszają warunki umowy kredytowej. Informacje do rejestrów mogą zgłaszać m.in. instytucje i pośrednicy finansowi, operatorzy telekomunikacyjni i telewizyjni, spółdzielnie i wspólnoty ieszkaniowe. Rejestry prowadzone są przez biura informacji gospodarczych.
Roszczenie regresowe
Roszczenie wobec osób trzecich odpowiedzialnych za szkody.
RRSO
Rzeczywista roczna stopa oprocentowania – stopa procentowa wyliczona zgodnie z ustawą o kredycie konsumenckim. RRSO pozwala na łatwiejsze porównanie ofert, ponieważ oprócz oprocentowania uwzględnia ona także pozostałe koszty kredytu (np. prowizje).
Rynek kapitałowy
Rynek instrumentów średnio- i długoterminowych, służących do pozyskiwania kapitału przez ich emitentów.
Rynek pierwotny
Sprzedaż instrumentów finansowych, np. akcji lub obligacji po raz pierwszy przez emitenta lub agenta emisji.
Rynek pozagiełdowy
Rynek transakcji, które odbywają się bez ustalonego miejsca zwanego parkietem.
Rynek regulowany
Działający w sposób stały i zorganizowany system obrotu instrumentami finansowymi, zapewniający powszechny i równy dostęp do informacji rynkowej w tym samym czasie przy kojarzeniu ofert nabycia i zbycia instrumentów finansowych, jednakowe warunki nabywania i zbywania tych instrumentów oraz podlegający nadzorowi ze strony organu nadzoru (w Polsce – Komisji Nadzoru Finansowego).
Rynek terminowy
Rynek na którym odbywa się obrót instrumentami pochodnymi.
Rynek wtórny
Wtórny obrót instrumentami finansowymi.
Ryzyko
Możliwość osiągnięcia wypłaty w innej wysokości niż oczekiwana. Ryzyko jest nierozerwalnie związane z instrumentami finansowymi i występuje np. w przypadku spadku kursu akcji, w które zainwestowaliśmy środki, w przypadku wzrostu stóp procentowych, gdy musimy spieniężyć obligację przed terminem jej wykupu, w przypadku wzrostu kursu walutowego, gdy zaciągnęliśmy kredyt walutowy itd.
Ryzyko ubezpieczeniowe
Potocznie typ zdarzenia losowego objętego ubezpieczeniem; bardziej ściśle prawdopodobieństwo jego zajścia.
S
Sąd polubowny przy KNF
Niezależny organ rozstrzygający spory między uczestnikami rynku finansowego, w szczególności pomiędzy konsumentami a podmiotami podlegającymi nadzorowi KNF (takimi jak banki, zakłady ubezpieczeń, towarzystwa funduszy inwestycyjnych, domy maklerskie, OFE), jak również pomiędzy samymi podmiotami nadzorowanymi w drodze postępowania pojednawczego prowadzonego przez arbitra wybranego przez zainteresowane strony.
Składka do OFE
Część składki na ubezpieczenie emerytalne pochodząca ze składki ubezpieczonego, wynosząca 7,3% podstawy wymiaru składki, odprowadzana przez ZUS do wybranego przez ubezpieczonego otwartego funduszu emerytalnego.
Składka dodatkowa
Składka wpłacana na konto uczestnika pracowniczego programu emerytalnego w wybranej instytucji finansowej – finansowana przez uczestnika.
Składka na ubezpieczenie emerytalne
Składka na ubezpieczenie emerytalne wynosi 19,52% podstawy wymiaru składki (z reguły wynagrodzenia) i jest opłacana w równej części przez pracownika i pracodawcę. Całość składki trafia do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, który część składki w wysokości 7,3% podstawy wymiaru składki, przekazuje do otwartego funduszu emerytalnego.
Składka podstawowa
Składka wpłacana na konto uczestnika pracowniczego programu emerytalnego w wybranej instytucji finansowej – finansowana przez pracodawcę.
Składka ubezpieczeniowa
Stanowi udział ubezpieczającego w tworzeniu funduszu, który służy zakładowi ubezpieczeń na pokrycie należnych odszkodowań i świadczeń związanych z prowadzeniem działalności ubezpieczeniowej. Jest to należność, którą ubezpieczający lub ubezpieczony jest zobowiązany zapłacić zakładowi ubezpieczeń za świadczenie ochrony ubezpieczeniowej w ciągu określonego okresu ubezpieczenia.
Spread
Różnica pomiędzy kursem kupna (niższym) i kursem sprzedaży (wyższym) waluty obcej. Ma duże znaczenie w przypadku kredytów denominowanych lub waloryzowanych walutą obcą, ponieważ wartość kwoty pozostającej do spłaty po przeliczeniu na złote może ulegać zmianie i znacząco różnić się od wartości wypłaconego kredytu (nie wliczając odsetek oraz prowizji). Bank wypłaca kwotę kredytu w złotówkach, przeliczając ją najpierw z waluty obcej po kursie kupna, zaś każda rata spłacanego kredytu jest po przyjęciu jej przez bank w złotówkach przeliczana na walutę obcą po kursie sprzedaży
Staż członkowski w OFE
Okres pozostawania członkiem danego funduszu emerytalnego. Okres ten jest liczony od dnia uzyskania członkostwa w funduszu emerytalnym. Na potrzeby ewentualnych opłat transferowych liczony jest od ostatniego dnia miesiąca, w którym wpłynęła pierwsza składka do funduszu. Staż członkowski w funduszu ma znaczenie w przypadku pobierania opłaty z powodu zmiany funduszu - wynosi ona 160 zł, jeżeli od ostatniego dnia miesiąca, w którym uzyskano członkostwo do dnia wypłaty transferowej z rachunku członka w funduszu do innego funduszu upłynęło nie więcej niż 12 miesięcy lub 80 zł - jeżeli do dnia wypłaty upłynęło więcej niż 12 miesięcy, ale mniej niż 24 miesiące. Po upływie 24 miesięcy członkostwa w funduszu zmiana OFE jest dokonywana bezpłatnie.
Stopa procentowa
Cena za udostępnienie środków pieniężnych.
Stopa zastąpienia
Stopa zastąpienia wyraża proporcję pomiędzy wysokością ostatniego otrzymywanego wynagrodzenia a wysokością świadczenia emerytalnego.
Stopa zwrotu OFE
Obrazuje opłacalność zrealizowanych przez OFE inwestycji. Stopy zwrotu za okres ostatnich 3 lat są ustalane przez poszczególne fundusze emerytalne dwa razy w roku - na koniec marca i września. Stopy zwrotu OFE wraz ze średnią ważoną oraz minimalną wymaganą stopą zwrotu podawane są do publicznej wiadomości przez Komisję Nadzoru Finansowego.
Suma gwarancyjna
Termin o podobnym znaczeniu do sumy ubezpieczenia, stosowany na oznaczenie górnej granicy odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń w ubezpieczeniach odpowiedzialności cywilnej.
Suma ubezpieczenia
Ustalona w umowie ubezpieczenia kwota pieniężna stanowiąca górną granicę odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń. Suma ubezpieczenia w ubezpieczeniach majątkowych, co do zasady powinna odpowiadać wartości ubezpieczanego mienia.
System repartycyjny
System repartycyjny to system emerytalny oparty na umowie międzypokoleniowej. Istotą systemu jest finansowanie świadczeń emerytalnych ze składek opłacanych przez osoby aktualnie pracujące. System repartycyjny działa sprawnie wtedy, gdy zasilające system składki pracowników wpływają w wysokości wystarczającej na wypłatę świadczeń dla obecnych emerytów. Wpływ na system repartycyjny mają zarówno niekorzystne trendy demograficzne, jak i ekonomiczne, np. bezrobocie lub zmniejszenie się liczby osób w wieku produkcyjnym przy jednoczesnym wzroście liczby wypłacanych świadczeń rodzi niebezpieczeństwo niewypłacalności systemu.
System zdefiniowanego świadczenia
System emerytalny, w którym wysokość otrzymywanego świadczenia emerytalnego nie jest powiązana bezpośrednio z wysokością wpłaconych do systemu składek, ale jest określona w przepisach. Według takich zasad funkcjonował polski system emerytalny przed wprowadzeniem reformy.
System zdefiniowanej składki
System emerytalny, w którym wysokość otrzymywanego świadczenia uzależniona jest od wysokości wnoszonej do systemu składki i poziomu stopy zwrotu z inwestycji. Każdy ubezpieczony finansuje własną emeryturę, której wysokość ma ścisły związek z wysokością środków włożonych do systemu w postaci składek.
Średnia stopa zwrotu OFE
Trzyletnia stopa zwrotu będącą średnią ważoną stóp zwrotu OFE. Celem ograniczenia wpływu największych podmiotów na średnią stopę zwrotu ich maksymalny udział w kalkulacji tej stopy jest ograniczony do 15%.
Środek płatniczy
Umowna równowartość pewnej ilości pieniędzy, na przykład banknot, czek itp.
Świadczenie zakładu ubezpieczeń
Świadczenie polegające na zapłacie:
przy ubezpieczeniu majątkowym – określonego odszkodowania za szkodę powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku,
przy ubezpieczeniu osobowym – umówionej sumy pieniężnej, renty lub innego świadczenia w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku w życiu osoby ubezpieczonej.
T
Tabela opłat
Dokument zawierający informacje o wszystkich opłatach, jakie instytucja finansowa pobiera za swoje usługi.
Tablice trwania życia dla części kapitałowej
Wskaźniki publikowane przez Główny Urząd Statystyczny, służące do ustalenia liczby miesięcy, w trakcie których przeciętnie będzie pobierana emerytura (od chwili przejścia na emeryturę do śmierci). W I filarze do obliczania wysokości emerytury są wykorzystywane tablice trwania życia wspólne dla obu płci (unisex). W II filarze (części kapitałowej) istnieje możliwość wyboru tablic różnych dla każdej z płci (indywidualne).
Tajemnica bankowa
Wszystkie informacje dotyczące czynności bankowej, uzyskane m.in. w czasie zawierania i realizacji umów, przeprowadzania negocjacji. Do zachowania tajemnicy są zobowiązani wszyscy pracownicy banku.
Testy stresu
Wybór metod, za pomocą których próbuje się zbadać wrażliwość portfela pojedynczej instytucji finansowej na zajście ekstremalnych zdarzeń (tzw. szoków). Testy stresu są analitycznymi metodami, które mogą być użyte do otrzymania liczbowego oszacowania wrażliwości instytucji na zmianę poszczególnego czynnika ryzyka.
Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych (TFI)
Podmiot działający w formie spółki akcyjnej, którego przedmiotem działalności jest tworzenie funduszy inwestycyjnych i zarządzanie nimi.
Towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych
Zakład ubezpieczeń, który ubezpiecza swoich członków na zasadzie wzajemności.
Tytuł egzekucyjny
Dokument urzędowy stwierdzający zaistnienie roszczenia jednej strony (na przykład banku) oraz związanego z nim zobowiązania drugiej strony (na przykład kredytobiorcy). W przypadku wystawienia przez właściwy sąd klauzuli wykonalności, dokument ten jest podstawą do żądania natychmiastowej spłaty zobowiązania.
U
Ubezpieczenia bezpośrednie
Ubezpieczenia wynikające z umów zawartych pomiędzy ubezpieczycielem a ubezpieczającym, bez względu na fakt pośredniczenia w zawarciu tych umów innych osób fizycznych lub prawnych, będących przedstawicielami, agentami, brokerami lub innymi pośrednikami.
Ubezpieczenia pośrednie
To cedowane ubezpieczenia zawarte przez zakłady ubezpieczeń, bądź reasekuratorów związane z transferem ryzyka.
Ubezpieczenie inwestycyjne
W najprostszej formie składa się z dwóch elementów: minimalnej ochrony na wypadek śmierci oraz znacznej części składki przeznaczonej na inwestycje.
Ubezpieczenie majątkowe
Ubezpieczenia dotyczące mienia albo odpowiedzialności cywilnej.
Ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej (OC)
Ubezpieczenie, którego celem jest przejęcie odpowiedzialności osoby ubezpieczonej przez ubezpieczyciela, w sytuacji, w której ubezpieczony wyrządził szkodę osobę trzeciej i musiałby ją pokryć z własnych środków. Ubezpieczenie to chroni także interes osoby poszkodowanej, ponieważ umożliwia jej szybsze i pewniejsze uzyskanie odszkodowania od zakładu ubezpieczeń. Najbardziej rozpowszechnione ubezpieczenia tego typu mają charakter obowiązkowy (np. ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych).
Ubezpieczenie osobowe
Ubezpieczenia dotyczące:
przy ubezpieczeniu na życie – śmierci osoby ubezpieczonej lub dożycia przez nią określonego wieku,
przy ubezpieczeniu następstw nieszczęśliwych wypadków – uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia lub śmierci wskutek nieszczęśliwego wypadku.
Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny
Fundusz tworzony i finansowany z wpłat zakładów ubezpieczeń, które prowadzą działalność ubezpieczeniową w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych oraz rolników. Jest instytucją uzupełniającą, której zadaniem jest wypłata odszkodowań i .świadczeń z tytułu ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych i rolników za szkody na osobie, gdy nie ustalono sprawcy wypadku lub za szkodę na mieniu i osobie, gdy sprawca wypadku nie posiadał obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. W przypadku ogłoszenia upadłości zakładu ubezpieczeń do zadań Funduszu należy również zaspokojenie roszczeń z tytułu wyżej wymienionych ubezpieczeń obowiązkowych oraz umów ubezpieczeń na życie.
Ubezpieczony
Osoba, której mienie, odpowiedzialność cywilna, życie lub inne dobro jest objęte ochroną ubezpieczeniową; najczęściej ubezpieczony jest jednocześnie ubezpieczającym, ale możliwa jest także taka sytuacja, w której ubezpieczający zawiera umowę ubezpieczenia na cudzy rachunek.
Ubezpieczyciel (inaczej zakład ubezpieczeń lub towarzystwo ubezpieczeń)
Strona umowy ubezpieczenia, która zobowiązuje się wypłacić świadczenie lub odszkodowanie w przypadku zajścia określonego zdarzenia.
Udział własny
Ograniczenie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń podobne w skutkach do franszyzy redukcyjnej, z tym że obniżenie wysokości odszkodowania obniżane jest zawsze o wartość stanowiącą iloczyn określony ułamka wyrażającego stopień udziału własnego ubezpieczającego oraz wartości odszkodowania. W odróżnieniu do franszyzy redukcyjnej ułamek ten jest odnoszony do wartości odszkodowania, a nie wartości ubezpieczanego mienia. W praktyce obrotu termin ten stosowany jest jako synonim franszyzy redukcyjnej.
Część wartości inwestycji, która zostanie sfinansowana ze środków własnych kredytobiorcy, a nie z kredytu. (np. jeżeli zakup mieszkania o wartości 500 tys. zł finansowany jest z pomocą kredytu na kwotę 350 tys. zł, to udział własny kredytobiorcy wynosi 30%)
Umowa kredytowa
Umowa między bankiem a kredytobiorcą, na mocy której bank zobowiązuje się przekazać kredytobiorcy na określony czas określoną kwotę do wykorzystania na określony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się wykorzystać kwotę kredytu na cel określony w umowie, zwrócić kwotę kredytu wraz z odsetkami w wyznaczonych terminach oraz opłacić prowizję.
Umowa o członkostwo w OFE
Umowa zawarta między otwartym funduszem a osobą występującą z wnioskiem o przyjęcie do otwartego funduszu, na podstawie której następuje uzyskanie członkostwa w otwartym funduszu
Umowa ubezpieczenia
Umowa, w której zakład ubezpieczeń zobowiązuje się spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę.
Umowa zakładowa
Umowa zawierana pomiędzy pracodawcą i reprezentacją pracowników, jeden z podstawowych elementów utworzenia pracowniczego programu emerytalnego; określa najważniejsze warunki działania programu i uczestnictwa w nim, nie może jednak zawierać warunków uczestnictwa pracownika w programie, które są niezgodne z przepisami ustawy o pracowniczych programach emerytalnych, ani przewidywać żadnych dodatkowych warunków uczestnictwa.
Uposażony
Osoba uprawniona do otrzymania sumy ubezpieczenia na wypadek śmierci ubezpieczonego.
V
-
W
Waloryzacja
Ustalenie wartości zobowiązań lub należności pieniężnych, na przykład w związku ze zmianą kursu wymiany waluty danego zobowiązania.
Waluta
Pojęcie używane wymiennie ze słowem „pieniądz”, stosowane jednak najczęściej w odniesieniu do wymiany międzynarodowej na określenie zagranicznych wartości pieniężnych.
Warrant
Finansowy instrument pochodny; prawo do kupna (warrant call) lub sprzedaży (warrant put) instrumentu bazowego po z góry ustalonej cenie w ustalonym terminie w przyszłości. Warrant to szczególny rodzaj opcji, którego wystawcami są instytucje finansowe lub spółki giełdowe.
Wartość jednostki rozrachunkowej
Ustalany w danym dniu wyceny stosunek wartości aktywów netto zgromadzonych w OFE i liczby jednostek rozrachunkowych zgromadzonych na rachunkach wszystkich członków OFE.
Weksel
Rodzaj papieru wartościowego, w którym wystawca zobowiązuje się bezwarunkowo wypłacić odbiorcy weksla określoną kwotę pieniędzy.
Wewnętrzna stopa zwrotu OFE
Stopa zwrotu, która uwzględnia zmianę wartości jednostki rozrachunkowej, ale też pobrane opłaty, oraz czas i wielkość wszystkich przepływów na rachunek członka. Stopa ta pozwala precyzyjniej ocenić efektywność inwestycyjną funduszu, ale jest trudna do obliczenia.
WIBOR (od ang. Warsaw Interbank Offered Rate)
Funkcjonująca w Polsce cena (wyrażona jako stopa procentowa), po której jeden bank udziela kredytu innemu bankowi. Oprocentowanie zmienne kredytów (najczęściej stosowane wobec kredytów długoterminowych) przedstawiane jest jako suma stopy WIBOR i marży banku. Oprocentowanie kredytu może być oparte również o stopę procentową kredytów międzybankowych w innym kraju (na przykład LIBOR)
Wiek emerytalny
Określony ustawowo wiek, w którym możliwe (lecz niekonieczne) jest przejście na emeryturę. W Polsce wiek emerytalny dla kobiet wynosi 60 lat, dla mężczyzn 65 lat.
Windykacja należności
Przymusowe odebranie dłużnikowi kwoty należnej na przykład z tytułu kredytu.
Wirtualny bank
Bank, który obsługuje klientów jedynie drogą elektroniczną (przez Internet i telefon) i nie posiada tradycyjnych oddziałów
Wniosek kredytowy
Pisemne wystąpienie kredytobiorcy do banku o przyznanie kredytu.
Wypadek ubezpieczeniowy
Ściśle określone w przepisach prawa, OWU lub umowie ubezpieczenia zdarzenie, którego wystąpienie powoduje powstanie obowiązku wypłaty świadczenia przez zakład ubezpieczeń; pojęcie to ma specyficzne znaczenie w ubezpieczeniach i nie należy go utożsamiać z potocznym rozumieniem słowa „wypadek”.
Wypłata transferowa
Przeniesienie środków znajdujących się na rachunku członka z jednego funduszu do innego funduszu lub przeniesienie tych środków dokonywane między rachunkami tego samego funduszu, bez względu na stan rachunku. W przypadku stażu członkowskiego krótszego niż 24 miesiące wypłata transferowa dokonywana jest pod warunkiem uiszczenia tzw. opłaty transferowej. Wypłaty transferowe pomiędzy otwartymi funduszami odbywają się 4 razy w roku - w ostatnim dniu roboczym lutego, maja, sierpnia i listopada. Rozliczenia wypłat transferowych między otwartymi funduszami dokonuje Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A.
Przeniesienie środków zgromadzonych w ramach oszczędzania w PPE do innego pracowniczego programu lub na indywidualne konto emerytalne. Wniosek o dokonanie wypłaty transferowej jest równoznaczny z wypowiedzeniem udziału w pracowniczym programie.
Wypłata z IKE
Wypłata środków zgromadzonych na IKE na wniosek oszczędzającego po osiągnięciu przez niego wieku 60 lat lub nabyciu uprawnień emerytalnych i ukończeniu 55 roku życia (pod warunkiem dokonywania wpłat na IKE co najmniej w 5 dowolnych latach kalendarzowych i dokonania ponad połowy wartości wpłat nie później niz na 5 lat przed dniem złożenia przez oszczędzającego wniosku o dokonanie wypłaty) lub na wniosek osoby uprawnionej w przypadku śmierci oszczędzającego.
Wypłata z PPE
Wycofanie środków zgromadzonych w pracowniczym programie emerytalnym w postaci dodatkowego świadczenia emerytalnego - odbywa się na zasadach określonych w zakładowej umowie emerytalnej i następuje po spełnieniu warunków określonych w ustawie o PPE. Wypłata następuje na wniosek uczestnika po osiągnięciu przez niego wieku 60 lat lub po przedstawieniu decyzji o przyznaniu prawa do emerytury i ukończeniu 55 lat. Po ukończeniu przez uczestnika 70 lat, jeżeli wcześniej nie wystąpił on z wnioskiem o wypłatę środków - wypłata następuje automatycznie. Wypłata następuje także w przypadku śmierci uczestnika pracowniczego programu - na wniosek osoby uprawnionej.
X
-
Y
-
Z
Zabezpieczenie kredytu
Forma ograniczenia ryzyka kredytowego, która powinna zapewnić odzyskanie należności (kredytu, odsetek, prowizji) dla banku, w przypadku braku spłaty kredytu przez kredytobiorcę... Zabezpieczenie może mieć postać na przykład hipoteki, poręczenia, weksla lub zastawu. Po spłacie kredytu należy upomnieć się o usunięcie zabezpieczenia.
Zakład ubezpieczeń
Podmiot w formie spółki akcyjnej lub towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych prowadzący działalność ubezpieczeniową na podstawie zezwolenia organu nadzoru. Zakład ubezpieczeń nie może prowadzić jednocześnie działalności w dziale ubezpieczeń na życie (dział I) i w dziale pozostałych ubezpieczeń osobowych oraz ubezpieczeń majątkowych (dział II).
Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS)
Państwowa jednostka organizacyjna posiadającą osobowość prawną, zajmującą się gromadzeniem składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne obywateli oraz dystrybucją świadczeń (np. emerytur, rent, zasiłków chorobowych lub macierzyńskich) w wysokości i na zasadach ustalonych w przepisach powszechnie obowiązujących.
Zastaw bankowy
Forma zabezpieczenia kredytu podobna do hipoteki, jednakże w tym przypadku bank nabywa ograniczone prawa majątkowe do łatwo zbywalnych rzeczy ruchomych, należących do kredytobiorcy. W przypadku braku spłaty kredytu, bank przejmuje własność zastawionych rzeczy i sprzedaje je w celu odzyskania należności.
Zdolność kredytowa
Możliwości spłaty przez kredytobiorcę określonej kwoty kredytu wraz z odsetkami w terminach określonych w umowie.
Zielona karta
Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za granicą. Obecnie w większości państw europejskich (kraje UE + Norwegia, Islandia, Liechtenstein, Chorwacja i Szwajcaria) posiadacze samochodów z polskimi tablicami rejestracyjnymi nie muszą legitymować się Zieloną Kartą
Żyrant
Inaczej poręczyciel, czyli osoba, która potwierdza zdolność kredytobiorcy do spłaty zobowiązania finansowego. W przypadku, kiedy kredytobiorca nie spłaci zadłużenia, zobowiązanie przechodzi na żyranta, który jednak może w takiej sytuacji dochodzić należności od kredytobiorcy.
Stowarzyszenie Inwestorów Giełdowych